5. Μικρός Ναός
Ο ναός της Παρθένου είναι χτισμένος σε ένα βραχώδες έξαρμα στο βορειοδυτικό τμήμα του οικισμού εντός τους διατειχίσματος, πάνω σε κεντρικό πλακοστρωμένο δρόμο που οδηγούσε στο Πρυτανείο και στη συνέχεια στο Θέατρο. Ερευνημένος ήδη από τη δεκαετία του 1980, ήταν γνωστός στη βιβλιογραφία ως «Μικρός Ναός».
Αποτελείται από τον πρόναο (ή αλλιώς πρόδομο) και τον κυρίως ναό (σηκό). Θεωρείται ότι στην αρχική φάση κατασκευής του ήταν ένα μονόχωρος ναός (οίκος), στον οποίο στη συνέχεια προστέθηκε ο πρόναος. Το μικρό μέγεθος, η απλή ορθογώνια κάτοψη με τη διμερή διαίρεση σε πρόναο και σηκό και η απουσία περιμετρικής κιονοστοιχίας είναι συνήθη χαρακτηριστικά των ναϊκών οικοδομημάτων των ελληνιστικών χρόνων στην Ήπειρο.
Τα κινητά ευρήματα από την ανασκαφή περιλαμβάνουν αναθήματα, προσφορές δηλαδή των πιστών, πήλινα αγγεία και άλλα αντικείμενα καθημερινής χρήσης, καθώς και πλήθος νομισμάτων, που μας δίνουν πληροφορίες για τις λατρευτικές πρακτικές αλλά και για τη διάρκεια χρήσης του ναού ο οποίος φαίνεται πως λειτουργούσε μέχρι τα τέλη του 1ου αι. π.Χ., δηλαδή πολύ μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση.
Στα πιο σημαντικά ευρήματα περιλαμβάνονται δύο αναθήματα που βρέθηκαν στον πρόναο και επέτρεψαν την ταύτιση της θεότητας στην οποία ήταν αφιερωμένος ο ναός με την Παρθένο: το πρώτο είναι ένα γυναικείο αγαλματίδιο, από λευκό ασβεστόλιθο, από το οποίο δεν σώζεται το κεφάλι. Στη βάση του έφερε επιγραφή, σύμφωνα με την οποία αφιερώθηκε στην Παρθένο από την Φίλα ή την Φιλώ, μετά από όνειρο που εκείνη είδε. Το δεύτερο εύρημα που αναφέρεται στην Παρθένο, είναι ένα χάλκινο έλασμα με επιγραφή, που χρονολογείται στον 1ο αι. π.Χ. Η επιγραφή διατηρείται αποσπασματικά σε επτά στίχους. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη μεταγραφή της επιγραφής, η Σωτηρίχα αναθέτει (αφιερώνει) τον εγγονό της Νικόμαχο, στην Παρθένο που λατρεύεται στα Γίτανα. Σημαντικό είναι πως με το συγκεκριμένο εύρημα επιβεβαιώνεται επιγραφικά το όνομα της πόλης, τα Γίτανα σε πληθυντικό αριθμό.
Ακουστική Ξενάγηση
