Όλα ξεκίνησαν το 31 π.Χ. Για να γιορτάσει την επιτυχία του στη ναυμαχία του Ακτίου, στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου, ο Οκταβιανός, μετέπειτα αυτοκράτορας Αύγουστος, αποφασίζει να χτίσει μία ολόκληρη νέα πόλη – συνηθιζόταν αυτό τότε, το έκανε συχνά και ο Μέγας Αλέξανδρος! Τη νέα πόλη θα την ονομάσει Νικόπολη, για να θυμούνται όλοι τη νίκη του.

Θα πάρει και μια άλλη απόφαση ο Οκταβιανός. Θα ανακηρύξει προστάτη του τον θεό Απόλλωνα και για λόγους πολιτικούς και θρησκευτικούς θα ανανεώσει τους αγώνες που τελούνταν εδώ από πολύ παλιά προς τιμήν του. Στην Νικόπολη, στο «Εν άλσει προάστειό» της, φρόντισε να φτιαχτούν όλες οι απαραίτητες εγκαταστάσεις για την τέλεση των νέων Ακτίων: γυμνάσιο, στάδιο, δύο συγκροτήματα λουτρών και, φυσικά, θέατρο, αφού οι αγώνες είναι αθλητικοί αλλά και καλλιτεχνικοί.

Το επιβλητικό ρωμαϊκό θέατρο της Νικόπολης χρησιμοποιήθηκε αδιάκοπα, από τον 1ο αι. π.Χ. έως τον 3ο αι. μ.Χ. Γενιές ολόκληρες πέρασαν από εδώ, θεατές και καλλιτέχνες, ανώνυμοι και επώνυμοι, ακόμη και ο ίδιος Νέρωνας, ο διαβόητος Ρωμαίος αυτοκράτορας που «δοκιμάζει» τις ικανότητές του στη μουσική και την τραγωδία και – φυσικά – βραβεύεται!

Έπειτα, το Θέατρο παρέμεινε σιωπηλό για αιώνες. Οι πρώτες ανασκαφές ξεκίνησαν δειλά τη δεκαετία του 1960. Ακολούθησαν κι άλλες, στις επόμενες δεκαετίες, με κορύφωση τις αρχές του 21ου αιώνα. Οι μεγάλης κλίμακας σύγχρονες επεμβάσεις και η συστηματική αρχαιολογική έρευνα έχουν πολλαπλούς στόχους: να ανακαλύψουν άγνωστες μέχρι σήμερα πτυχές της αρχιτεκτονικής και της ιστορίας του μνημείου, να το προφυλάξουν από περαιτέρω φθορά αλλά και να εγκαινιάσουν μία νέα εποχή χρήσης και γόνιμης επαφής με την τοπική και την παγκόσμια κοινότητα.